Con nhà nghèo là tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh xuất bản năm 1930, được xây dựng với hai tuyến nhân vật là giới điền chủ quyền thế và giới tá điền bị trị, trong một xã hội thuở giao thời giữa phong kiến và Tây hóa. Cô Tư Lựu con nhà tá điền, bố mẹ mất sớm, có hai người anh là cai tuần Bưởi và Ba Cam. Cai tuần Bưởi là tá điền của bà Cai Hiếu và vợ chồng cậu Hai Nghĩa, còn Ba Cam làm tài xế xe hơi cho một ông thầy kiện ở Sài Gòn.
Buổi gặp mặt cho Trường thấy quý mến sự thuần thục trong cách sống của Ngà. Ngà là người con gái thứ hai anh gặp trong chốc lát mà làm anh bồi hồi, ngơ...
Trường được chính thức giữ nguyên chức vụ Đảng và chính quyền. Trong thời gian chưa có chính trị viên mới, anh tạm thời được giữ chức bí thư Chi bộ đại...
Chính ủy và binh trạm trưởng tiếp tục phải lên những phương án, biện pháp đối phó với thủ đoạn mới của địch, với những cơn lũ hung dữ đang ào ạt đổ xuống...
Trường liên tục quay lại hiện trường, kiểm tra lại các chiếc xe bị cháy và hồi tưởng về những người đồng đội đã mất. Trường thử một cách mới để kiểm tra...