Đọc xong đoạn kết “ Đoạn trường tân thanh”, hai anh em Nguyễn Thiện, Nguyễn hành đều cảm nhận, “ Đoạn trường tân thanh” không chỉ là giấc mơ mà còn là sự giải thoát nỗi bồn cùng cực của chú. chú Bảy đã lấy chuyện nước người để nói chuyện nước mình, để bày tỏ thái độ của người trí thức trước cường quyền phong kiến. Tuy nhiên, từ lâu, sự chết non ám ảnh dân làng và cả gia tộc, ít ai qua được tuổi năm mươi ba. Chú Bảy
đã năm mươi tuổi.
Đã lâu nay Trinh buồn rầu thấy chồng đổi khác .Trường ít khi vui vẻ , hay gắt gỏng rồi lại yên lặng hàng giờ. Đôi khi Trường thấy thương vợ, muốn an ủi...
Mặc cho mẹ và bà Hai sắp đặt, Trường vẫn quyết định từ chối đám cưới với Hảo, đến với Trinh. Sau một năm, hai người nên vợ nên chồng và sống một quãng...
Tình yêu của Trường và Trinh nảy nở và ngày càng trở nên đằm thắm, suốt trong thời kỳ Trường nghỉ ở An Lâm. Tháng mười đã đến. Ngày nghỉ sắp hết. Trường...