Đọc xong đoạn kết “ Đoạn trường tân thanh”, hai anh em Nguyễn Thiện, Nguyễn hành đều cảm nhận, “ Đoạn trường tân thanh” không chỉ là giấc mơ mà còn là sự giải thoát nỗi bồn cùng cực của chú. chú Bảy đã lấy chuyện nước người để nói chuyện nước mình, để bày tỏ thái độ của người trí thức trước cường quyền phong kiến. Tuy nhiên, từ lâu, sự chết non ám ảnh dân làng và cả gia tộc, ít ai qua được tuổi năm mươi ba. Chú Bảy
đã năm mươi tuổi.
Diễn biến tâm lí nhân vật Châu cho thấy cô cũng yêu Sài như sự cần thiết không thể tránh khỏi của người con gái phải trả mối thù với kẻ đã ăn cắp" cuộc...
Sài đưa Châu về quê báo cáo và để họ hàng xem mặt. Châu thể hiện là người khôn khéo, tháo vát đã chiếm được cảm tình của tất cả mọi người trong gia đình...