Con nhà nghèo là tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh xuất bản năm 1930, được xây dựng với hai tuyến nhân vật là giới điền chủ quyền thế và giới tá điền bị trị, trong một xã hội thuở giao thời giữa phong kiến và Tây hóa. Cô Tư Lựu con nhà tá điền, bố mẹ mất sớm, có hai người anh là cai tuần Bưởi và Ba Cam. Cai tuần Bưởi là tá điền của bà Cai Hiếu và vợ chồng cậu Hai Nghĩa, còn Ba Cam làm tài xế xe hơi cho một ông thầy kiện ở Sài Gòn.
Thực hiện vụ trộm trót lọt, Núi có vốn nhập hàng từ Hà Nội đem về chợ Đồi quê ngoại hắn bán. Hắn gặp lại Hồng. Hồng lúc này đã lấy chồng được hơn một năm,...
Núi đưa con về Hải Phòng trong tình trạng con bé bị ỉa chảy mất nước. Được bà tổ trưởng và bà con cùng ngõ giúp đỡ, con gái hắn đã qua cơn nguy kịch....
Thương con chưa đầy năm đã bị mẹ bỏ rơi, Núi ôm con nhỏ lên tận Bắc Giang tìm vợ. Không có chỗ ngủ, hai bố con Núi phải ngủ bờ, ngủ bụi dưới mái hiên,...