Con nhà nghèo là tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh xuất bản năm 1930, được xây dựng với hai tuyến nhân vật là giới điền chủ quyền thế và giới tá điền bị trị, trong một xã hội thuở giao thời giữa phong kiến và Tây hóa. Cô Tư Lựu con nhà tá điền, bố mẹ mất sớm, có hai người anh là cai tuần Bưởi và Ba Cam. Cai tuần Bưởi là tá điền của bà Cai Hiếu và vợ chồng cậu Hai Nghĩa, còn Ba Cam làm tài xế xe hơi cho một ông thầy kiện ở Sài Gòn.
Nhờ có anh tù điên đứng ra nhận tội mà Lượm, Thúi Và thằng Lép-sẹo mới có cơ hội đi làm cỏ- vê, cũng có nghĩa có cơ hội được trốn tù. Ngay buổi trưa hôm...
Kế hoạch vượt tù lần 3 của Lượm đã xong. Điều mà nó lo sợ trước đã xảy ra. Mụ vợ Một Điếu phát hiện con gà mái hoa mơ đang nhảy ổ bị mất. Bà ta tru tréo...
Những ngày chủ nhật không đi làm, Lượm mở lớp dạy chữ cho những đứa chưa biết chữ trong đội. Các bạn học rất chăm. Thấm thoát đã có đứa chập chững biết...