Con nhà nghèo là tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh xuất bản năm 1930, được xây dựng với hai tuyến nhân vật là giới điền chủ quyền thế và giới tá điền bị trị, trong một xã hội thuở giao thời giữa phong kiến và Tây hóa. Cô Tư Lựu con nhà tá điền, bố mẹ mất sớm, có hai người anh là cai tuần Bưởi và Ba Cam. Cai tuần Bưởi là tá điền của bà Cai Hiếu và vợ chồng cậu Hai Nghĩa, còn Ba Cam làm tài xế xe hơi cho một ông thầy kiện ở Sài Gòn.
Đầu năm có đợt lấy người đi học lái tầu cuốc ở Hải Phòng, Thoảng có ý xin phép bố mẹ được thoát li. Vợ chồng ông Thỉnh lại lo bán thóc lấy tiền sắm sanh...
Hai người phụ nữ từ bên kia sông sang cắt cỏ thì gặp lũ trẻ chăn trâu bọn Thoảng bàn nhau cướp gánh cỏ cho trâu ăn. Thương lượng không được, năn nỉ không...
Ở buổi đọc truyện trước, trong một lần xuống ao vớt bèo tây và rau muống cho cu Thoảng em làm phân bón kế hoạch nhỏ, Thỉnh phát hiện một chiếc rọ trong...