Trước cách mạng tháng Tám, chú Hai Quân bị đế quốc phong kiến áp bức nên phải bỏ làng, bỏ người vợ cả ra Cù Lao Chàm sinh sống. Ở đây, chú Hai lấy một người đàn bà khác, sinh được một cậu con trai đặt tên là Cù Lao. Cách mạng thành công, cha con chú Hai tìm về quê, sinh sống ở làng Hoà Phước. Cù Lao có cặp mắt xếch, nước da đen thui. Sự xuất hiện của Cù Lao khiến thằng Cụt và bọn trẻ trong làng vô cùng lạ lẫm, chúng gọi Cù Lao là thằng mọi biển và bịa đặt những chuyện li kì về Cù Lao.
Ngoài lúc học ở nhà thầy Lê Hảo, Cục, Cù Lao , và bọn trẻ trong làng còn phụ giúp gia đình chăn trâu, trồng dâu nuôi tằm, nghề rất phát triển ở làng Hòa...
Trong lúc chờ đợi trường mới, Cục và Cù Lao được anh Bốn Linh cho đến học ở nhà thầy Lê Hảo. Thầy Lê Hảo đã cải cách hoàn toàn nội dung giảng dạy. Thày...
Chú Hai Quân dắt Cục và Cù Lao đi thăm làng. Những cảnh vật và con người nơi thôn quê làm chú Hai xúc động và mờ mờ nhận thấy ý nghĩa chữ đất nước và sông...