Phần đầu của cuốn tiểu tuyết "Sông xa" của nhà văn Chu Lai mở đầu bằng những hồi ức về những năm tháng đen tối nhất của chiến trường miền Nam. Sau Mậu Thân, lực lượng của ta còn rất mỏng, nhất là vùng đồng bằng và đô thị. Đối phương khống chế, truy kích ta cả đêm lẫn ngày trên tất cả các nẻo đường. Nhưng cũng chính vì thế chúng cũng bộc lộ những sơ hở.
Đầu năm có đợt lấy người đi học lái tầu cuốc ở Hải Phòng, Thoảng có ý xin phép bố mẹ được thoát li. Vợ chồng ông Thỉnh lại lo bán thóc lấy tiền sắm sanh...
Hai người phụ nữ từ bên kia sông sang cắt cỏ thì gặp lũ trẻ chăn trâu bọn Thoảng bàn nhau cướp gánh cỏ cho trâu ăn. Thương lượng không được, năn nỉ không...
Ở buổi đọc truyện trước, trong một lần xuống ao vớt bèo tây và rau muống cho cu Thoảng em làm phân bón kế hoạch nhỏ, Thỉnh phát hiện một chiếc rọ trong...