Khi bố cậu bé Hồng chết, mẹ cậu phải bỏ đi tha hương cầu thực vào Thanh Hóa để kiếm tiền trả nợ, rồi lại mang thai với một người đàn ông và bị họ hàng gán cho cái tội "chưa đoạn tang chồng đã chửa đẻ với người khác". Hồng và em Quế phải ở với bà nội và cô. Xa mẹ, thiếu thốn và tình cảm lẫn vật chất, hai anh em Hồng phải chịu bao đắng cay, tủi hờn bởi sự đối xử bất công giữa anh em cậu và đứa con cô.
Ông đồ Chuyện mang cau trầu sang hỏi Vân Thúy- con gái Bá Hộ Phạm Tùng cho con trai là giáo Chuyên. Đôi bạn trẻ được bà con dân làng yêu mến, chúc phúc,...
Thất vọng về thằng con trai, Hoàng Vưỡn nhớ lại một thời trai trẻ oai phong của mình.Khi ấy, Vưỡn là một đội viên du kích tích cực, rồi được tín nhiệm...