(BTV) “Vay tiền – trả lễ” đền Bà Chúa Kho từ lâu đã là hoạt động không thể thiếu của những người kinh doanh. Nhiều người tin rằng đầu năm tới đền Bà Chúa Kho “vay” tiền sẽ giúp cho việc kinh doanh thuận lợi, may mắn cũng bởi từ sự tích về Bà Chúa Kho có thật được sử sách lưu lại.
Từ nghi thức tâm linh
Đền Bà Chúa Kho tại khu Cổ Mễ, phường Vũ Ninh là một trong những di tích cổ kính gắn liền khoảng 1.000 năm lịch sử của vùng đất Kinh Bắc - Bắc Ninh. Từ lâu ngôi đền này đã đi vào tâm linh tín ngưỡng dân gian linh thiêng "sở cầu đắc cầu, sở nguyện đắc nguyện". Có thể nói, hiếm có ngôi đền nhỏ nào thu hút giới kinh doanh, buôn bán nhiều như ngôi đền Bà Chúa Kho (Bắc Ninh).

Cổng vào Đền Bà Chúa Kho
Cứ vào các tháng đầu năm, cả nghìn người hành hương về ngôi đền này, du khách đến đây thường sắm các loại lễ, dâng lên Bà Chúa Kho để "vay vốn", cầu tài lộc, bình an... dịp đầu năm. Mỗi mâm lễ đều được chuẩn bị rất chu đáo, đầy đủ. Giá cả mỗi mâm lễ dao động từ 300.000 đến 500.000 đồng, tùy loại. Đặc biệt, có những người sắm lễ "khủng" gồm nhiều mâm, có giá hàng triệu đồng. Theo quan niệm của du khách, lễ càng lớn càng "vay vốn" hay xin "lộc rơi, lộc vãi" càng được nhiều.
Trước đây, việc “vay tiền” tại Đền Bà Chúa Kho thường diễn ra vào dịp đầu năm và “trả lễ” diễn ra vào cuối năm. Nhưng hiện nay, vào các ngày 1, 15, 30 âm lịch hàng tháng cũng có nhiều người tìm đến đền Bà Chúa Kho để “vay tiền” . Đặc biệt, vào thời điểm cuối năm, tức thời điểm làm lễ tạ ơn “trả lễ”, lượng khách về đền rất đông và những người trở lại lễ tạ ơn là muốn giữ đúng nghi lễ, thực sự thành công trong làm ăn. Theo nhiều người, việc “vay-trả” ở đây mang ý nghĩa tâm linh và là một trong những nét văn hóa tín ngưỡng truyền thống.

Những mâm lễ được chuẩn bị kỹ càng
Mặc dù nghi lễ vay tiền Bà Chúa Kho chỉ là nghi lễ tâm linh, nhưng đòi hỏi người bái lạy phải thành tâm và giữ đúng lời hứa của mình. Người đi vay cần phải nhớ là vay bao nhiêu, vay để làm gì, ghi rõ thời gian trả lễ. Có người rất hào phòng, vay 1 trả gấp đôi, gấp ba hoặc gấp mười lần. Việc vay trả giữa khách và “Bà” là điều cơ mật ở mỗi người, nhưng đã vay thì nhất định phải trả dù bạn có nhận được sự trợ giúp nào từ “Bà” hay không.
Đến hiện tượng mê tín dị đoan
Tuy nghi thức “vay vốn” là một tín ngưỡng tâm linh truyền thống tốt đẹp, nhưng đã có một số người lợi dụng tâm linh để có những hành vi xấu, biến tín ngưỡng này thành mê tín dị đoan. Người đi lễ đua nhau cúng tiền, đốt vàng hương như hối lộ thánh thần, người phục vụ bày ra đủ mánh lới “buôn thần, bán thánh”
Có một thực tế chúng ta phải thừa nhận đó là có nhiều người đi lễ để tỏ lòng thành kính, cũng có người đi lễ muốn thể hiện, phô trương sự giàu có của mình, cụ thể là lên đền, chùa mang nhiều tiền lẻ hơn, nhiều lễ vật hơn. Nhiều người dân sẵn sàng “chịu chơi” bỏ ra vài triệu đồng, thậm chí là cả chục triệu đồng tiền thật để mua các mâm lễ cúng “Bà” Điều này đã gây ra một sự lãng phí to lớn cho du khách. Với suy nghĩ đi vay nợ Bà chúa Kho không tiếc tiền lễ mới thiêng, các gia chủ đã trở thành “món mồi” béo bở để một số đối tượng xấu lợi dụng.

Những mâm lễ có giá “khủng”
Sau đền có hai lò hóa vàng lúc nào cũng đỏ lửa như lò nung. Mâm vàng mã trước chưa cháy hết, mâm sau đã được đưa vào. Thỉnh thoảng, có lẽ do quá tải, du khách còn bê vàng mã ra khu vực phía sau, dưới triền núi Kho để hóa. Với mỗi mâm vàng mã 100.000-300.000 đồng và cả ngàn người đến lễ, số tiền bị đốt có thể lên đến hàng trăm triệu đồng mỗi ngày.
Vì mê tín, người chen lấn, xô đẩy, đặt cho bằng được tiền vào các mâm trên bàn thờ (thay vì cho vào hòm công đức phía dưới). Trước cửa cung, kệ lớn nhiều tầng đặt đồ lễ nặng trĩu, chất chồng. Ban Quản lý khu di tích đã đóng cửa cung chính nhưng nhiều người vẫn cố nhét tiền qua song cửa với mong muốn Bà Chúa ghi nhận tâm thành phù hộ cho gia chủ làm ăn phát tài.

Những là đốt vàng mã luôn “đỏ lửa”

Nhiều người vẫn cố gắng nhét tiền qua khe cửa đền
Nếu để ý, sẽ thấy rằng cứ mỗi dịp đầu năm, người đến xin lộc, “vay vốn” Bà Chúa Kho rất đông, nhưng cuối năm, khi phải “trả vốn” thì lượng khách về đền giảm nửa, thậm chí không bằng 1/10. Chỉ cần nhìn điều đó, cũng có thể nhận thấy rằng tâm linh là cho chúng ta an bình, tĩnh tâm, chứ không phải để sa đọa vào mê tín dị đoan.
Việc vay vốn của Bà Chúa Kho là nét văn hoá tín ngưỡng đặc biệt, lịch sử đã ghi nhận và tôn vinh công đức của Bà, chứ không chỉ đơn giản là cứ cầu là khắc đạt, cứ cúng mâm cao cỗ đầy, vàng mã bừa phứa là Bà Chúa phát tài. Điều quan trọng là phải làm ăn chân chính và con người có nghị lực, cần cù, lại đến vận thì ắt thành công. Nếu chỉ cầu xin mà giàu, thì có lẽ rằng cả nước đã đổ về Đền Bà Chúa Kho rồi.
Thu Huyền