Tăng lên 16,5 - 18 triệu đồng/tháng

Ông Nguyễn Thái Sơn - nguyên Trưởng phòng Thuế TNCN, Cục Thuế TP.HCM (nay là Thuế TP.HCM) phân tích, về bản chất, quy định về giảm trừ gia cảnh (GTGC) trước khi tính thuế TNCN đối với người làm công, ăn lương nhằm đảm bảo cho cá nhân có mức chi phí thiết yếu để đáp ứng nhu cầu sinh tồn cơ bản của cá nhân như ăn ở, đi lại, học tập, khám chữa bệnh... Thu nhập sau khi đã giảm trừ gia cảnh mới phải chịu thuế TNCN. Việc này giống như doanh nghiệp phải được trừ các chi phí hợp pháp, trước khi chịu thuế thu nhập doanh nghiệp. 

Chiếu theo lẽ đó, đề xuất tăng mức GTGC cho người nộp thuế là 13,3 triệu đồng/tháng, người phụ thuộc là 5,3 triệu đồng/tháng hoặc 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế, 6,2 triệu đồng/tháng cho người phụ thuộc là chưa thoả đáng. 

Ông Nguyễn Thái Sơn dẫn chứng thêm, luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) có hiệu lực từ 1.7.2025 thì cá nhân sản xuất, kinh doanh có ngưỡng doanh thu dưới 200 triệu/năm, không thuộc đối tượng phải thu thuế GTGT, cũng đương nhiên không phải nộp thuế TNCN. Mức 200 triệu đồng/năm tương đương 16,6 triệu/tháng. "Như vậy, mức chịu thuế giữa các đối tượng có sự vênh nhau. Do dó, đề xuất mức GTGC đối với bán thân người lao động là 16,6 triệu/tháng và người phụ thuộc là 6,6 triệu đồng", ông Sơn kiến nghị.

Các đại biểu góp ý tăng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế. Ảnh: T.Xuân

PGS-TS Trần Văn Tùng, Trưởng khoa Tài chính - Thương mại, Trường Đại học Công nghệ TP.HCM (HUTECH) thì kiến nghị nâng mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế lên 18 triệu đồng/tháng. Con số này dựa trên tính toán mức chi tiêu cơ bản (ăn uống, nhà ở, đi lại, y tế, giáo dục cơ bản) tại các đô thị lớn, vốn đã vượt ngưỡng 15 triệu đồng/tháng, cộng với một khoản tích lũy tối thiểu. Còn đối với người phụ thuộc lên 7,5 triệu đồng/tháng. Mức này tương đương khoảng 40 - 50% mức giảm trừ của người nộp thuế, đảm bảo trang trải chi phí học hành và sinh hoạt cơ bản cho con cái hoặc chăm sóc người thân. Đồng thời thiết lập cơ chế điều chỉnh tự động, bổ sung vào luật một điều khoản quy định rằng: "Khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 5% so với thời điểm luật có hiệu lực hoặc lần điều chỉnh gần nhất, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tự động điều chỉnh mức GTGC tương ứng mà không cần phải chờ sửa đổi toàn bộ luật".

Ông Nguyễn Đức Nghĩa - Phó giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) nhấn mạnh: Căn cứ tình hình biến động giá trong thời gian gần đây, dự đoán mức tăng các chỉ số giá các mặt hàng cơ bản cuối năm 2025 có thể đạt mức gần 50%. Do đó kiến nghị điều chỉnh mức GTGC của người nộp thuế tăng tương ứng 50%, đạt mức 16,5 triệu đồng/tháng. Đồng thời, với mức tăng giảm trừ gia cảnh, khi xây dựng luật Thuế TNCN (sửa đổi) cũng cần thay đổi các bậc thuế trong biểu thuế lũy tiến để mức thu nhập của bậc thuế có thuế suất cao nhất cũng tăng tương ứng 50%, đạt mức 120 triệu đồng/tháng. Mức GTGC cho người phụ thuộc lên 6,6 triệu đồng/tháng.

Bỏ thuế suất 35%, trừ chi phí thiết yếu

Ngoài ra, theo ông Nguyễn Thái Sơn, lần đầu tiên luật Thuế TNCN nêu rõ khoản giảm trừ chi phí y tế, giáo dục - đào tạo. Hồ sơ dự án luật Thuế TNCN, người nộp thuế được giảm trừ vào thu nhập trước khi tính thuế cho các khoản chi cho y tế, giáo dục - đào tạo của người nộp thuế và của bố, mẹ, vợ hoặc chồng, con đang là người phụ thuộc của người nộp thuế theo mức do Chính phủ quy định. Tuy nhiên, cần bổ sung giảm trừ đối với chi phí đáp ứng nhu cầu cư trú thiết yếu (như trả tiền thuê nhà, trả lãi vay ngân hàng cho căn nhà sắp mua lần đầu tiên); và chi phí phục vụ đi lại (như mua sắm xe điện làm phương tiện di chuyển đi làm, công tác). 

Về biểu thuế suất đối với tiền lương, tiền công, ông Nguyễn Thái Sơn đánh giá có sự không công bằng khi so sánh với thuế suất doanh nghiệp. Với người có thu nhập 250 triệu đồng/tháng (hay 3 tỉ đồng/năm, nếu lựa chọn mức GTGC theo phương án 1 thì tỷ lệ thuế trên thu nhập là 28,6%, còn theo phương án 2 là 28%. So sánh với thuế TNDN áp dụng cho doanh nghiệp nhỏ là 15% (doanh thu dưới 3 tỉ đồng/năm) hay 17% ( doanh thu từ 3 tỉ đến dưới 50 tỉ đồng) cho thấy mức thuế suất với người làm công ăn lương là quá cao. Đó là chưa kể doanh nghiệp chỉ chịu thuế TNDN đối với thu nhập, sau khi đã được giảm trừ mọi chi phí kinh doanh có chứng từ hợp pháp; còn cá nhân người lao động chỉ được khoán một mức GTGC nhỏ nhoi, toàn bộ thu nhập còn lại đều phải chịu thuế TNCN. Ông Sơn kiến nghị Bộ Tài chính nghiên cứu thiết kế mức thuế suất tối đa là 25% để khoan thư sức dân.

Phân tích về biểu thuế suất, PGS-TS Trần Văn Tùng đồng quan điểm, biểu thuế hiện hành có các bậc thuế quá gần nhau ở mức thu nhập thấp và trung bình, khiến người lao động nhanh chóng nhảy sang bậc thuế cao hơn khi được tăng lương một chút. Ở các nước Đông Nam Á, thuế suất tối đa của Malaysia là 30%, Philippines 35%, Thái Lan 35%. Tuy nhiên, ngưỡng thu nhập chịu thuế suất tối đa của họ rất cao. Riêng Singapore phát triển như vậy nhưng mức thuế suất chỉ ở mức 24%, do đó cần phải nghiên cứu vấn đề này. 

"Thay vì thuế suất cao nhất 35% hiện nay thì giảm mức thuế suất tối đa xuống còn 30% để tăng tính cạnh tranh trong việc thu hút nhân tài, chuyên gia nước ngoài và lao động chất lượng cao so với các nước trong khu vực", PGS-TS Trần Văn Tùng nói và đề xuất giảm số bậc thuế xuống còn 5 bậc. Cụ thể, bậc 1, đến 15 triệu đồng/tháng, thuế suất 5%. Bậc 2, trên 15 triệu đến 30 triệu đồng/tháng, thuế suất 10%. Bậc 3, trên 30 triệu đến 50 triệu đồng/tháng, thuế suất 15%. Bậc 4, trên 50 triệu đến 80 triệu đồng/tháng, thuế suất 20%. Bậc 5, trên 80 triệu đồng/tháng, thuế suất 25 - 30%. Ngoài ra, luật Thuế TNCN cũng nên cho phép trừ đi chi phí như giáo dục, y tế, bảo hiểm, lãi vay mua nhà, đóng góp từ thiện.