Đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Ngãi lựa chọn cây giống sâm Ngọc Linh trước khi trồng. (Ảnh: NGỌC LINH)

Sâm Ngọc Linh sinh trưởng độc nhất trong điều kiện khí hậu mát mẻ, đất mùn giàu hữu cơ, độ ẩm cao và hệ sinh thái rừng nguyên sinh, cho nên có hàm lượng hoạt chất sinh học vượt trội, nhất là nhóm saponin ocotillol độc nhất, khác biệt với nhân sâm và các loài sâm khác.

Giá trị đặc hữu và tiềm năng phát triển vượt trội

Được Dược sĩ Đào Kim Long và các cộng sự phát hiện vào năm 1973 tại vùng núi Ngọc Linh, loài sâm này nhanh chóng được xác nhận là loài sâm mới của thế giới.

GS, TS Nguyễn Minh Đức, Trường đại học Tôn Đức Thắng, chuyên gia hàng đầu về dược liệu cho biết: “Sâm Ngọc Linh chứa 52 saponin, trong đó có nhiều hoạt chất quý như majonosid-R2, vinaginsenosid-R1, vinaginsenosid-R2… có tác dụng chống trầm cảm, chống oxy hóa và tăng cường miễn dịch. Đây là giá trị y học độc đáo không loài sâm nào trên thế giới có”.

Tỉnh Quảng Ngãi xác định khoa học và công nghệ là nền tảng then chốt để phát triển sâm Ngọc Linh thành ngành hàng giá trị cao.

Tỉnh Quảng Ngãi xác định khoa học và công nghệ là nền tảng then chốt để phát triển sâm Ngọc Linh thành ngành hàng giá trị cao.

Sâm Ngọc Linh còn được Thủ tướng Chính phủ công nhận là sản phẩm quốc gia từ năm 2017, và nằm trong Chương trình phát triển Sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045.

Tỉnh Quảng Ngãi xác định sâm Ngọc Linh là cây trồng chủ lực trong chiến lược phát triển kinh tế dược liệu, nông nghiệp hữu cơ và sinh kế bền vững tại các xã vùng cao như Măng Ri, Ngọc Linh, Xốp, Tu Mơ Rông… Hàng nghìn cây giống sâm Ngọc Linh được cấp phát miễn phí cho hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số.

Tỉnh Quảng Ngãi xác định khoa học và công nghệ là nền tảng then chốt để phát triển sâm Ngọc Linh thành ngành hàng giá trị cao. Từ năm 2017, hàng loạt đề tài, dự án nghiên cứu cấp tỉnh và quốc gia đã triển khai, tập trung vào các khâu: Bảo tồn nguồn gien, nhân giống, hoàn thiện quy trình kỹ thuật trồng trọt, bảo quản sau thu hoạch, chế biến sâu và kiểm định chất lượng.

Trong khuôn khổ Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia “Sâm Việt Nam”, Bộ Khoa học và Công nghệ phê duyệt 5 nhiệm vụ thuộc 2 dự án khoa học-công nghệ cấp quốc gia cho Quảng Ngãi. Các nghiên cứu này giúp chuẩn hóa quy trình sản xuất giống, chăm sóc cây sâm theo hướng hữu cơ và xây dựng công nghệ sản xuất chế phẩm sinh học chuyên dụng cho cây sâm.

Ở cấp tỉnh, từ năm 2017 đến nay, Quảng Ngãi đã triển khai 6 đề tài, dự án khoa học và công nghệ về sâm Ngọc Linh. Kết quả đạt được: Xây dựng và chuyển giao quy trình nhân giống, trồng trọt, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh; phân tích thành phần hóa học trong sâm thân và lá; đánh giá giá trị dược lý các bộ phận thân, lá; quy trình bảo quản củ lâu dài.

Từ quốc bảo đến thương hiệu quốc gia

Nhằm minh bạch hóa thị trường, chống gian lận thương mại và bảo vệ thương hiệu, Trung tâm Ứng dụng Khoa học và Công nghệ tỉnh Quảng Ngãi đã được trang bị hệ thống thiết bị kiểm định DNA, phân tích hàm lượng saponin hiện đại với 3 quy trình kiểm nghiệm. Các sản phẩm chế biến sâu từ thân, lá sâm Ngọc Linh như trà ô long sâm, rượu sâm, viên nang chức năng đang được nghiên cứu phát triển. Một số doanh nghiệp địa phương bước đầu sản xuất thành công sản phẩm trà sâm, cao sâm, mỹ phẩm, mở rộng thị trường nội địa và tiến tới xuất khẩu.

Tiến sĩ Dương Hồng Tố Quyên, Bệnh viện Y học cổ truyền Thành phố Hồ Chí Minh nhận định: “Các nghiên cứu dược lý khẳng định cao chiết toàn phần sâm Ngọc Linh trồng 6 tuổi có tác dụng tăng lực, chống stress, bảo vệ gan và tăng cường miễn dịch vượt trội nhân sâm. Nhóm saponin ocotillol gồm majonosid-R2 hay vina-ginsenosid-R2 có tác dụng giải lo âu, chống trầm cảm tương đương fluoxetin”.

Sâm Ngọc Linh đang từng bước khẳng định vị thế sản phẩm quốc gia tầm quốc tế.

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Ngãi Nguyễn Đức Tuy khẳng định: “Chúng tôi sẽ tạo những điều kiện thuận lợi nhất cho các nhà khoa học, doanh nghiệp nghiên cứu, khảo sát, đầu tư, phát triển sâm Ngọc Linh”.

Tiếp tục đầu tư nghiên cứu, chuẩn hóa quy trình, bảo vệ thương hiệu và phát triển sản phẩm chất lượng cao là con đường đưa “quốc bảo” sâm Ngọc Linh sánh vai với các loài sâm nổi tiếng thế giới. Đó không chỉ là kỳ vọng của ngành y học cổ truyền, mà còn là trách nhiệm và khát vọng của cả dân tộc trong hành trình khẳng định giá trị Việt trên bản đồ dược liệu toàn cầu.

Theo Phúc Thắng-Nhật Minh/Báo Nhân Dân

https://nhandan.vn/sam-ngoc-linh-vuon-tam-gia-tri-toan-cau-post902632.html