Chatbot AI - người bạn không bao giờ bận và phán xét

Trong kỷ nguyên số, nơi trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng hiện diện trong đời sống thường nhật, một hiện tượng xã hội mới đang hình thành: thanh thiếu niên có xu hướng tìm đến chatbot để giãi bày tâm sự, thay vì chia sẻ trực tiếp với người thân. 

Phóng sự của AP ghi lại trải nghiệm của nhiều thiếu niên Mỹ xem chatbot AI như bạn đồng hành chứ không đơn thuần là máy móc. Điểm hấp dẫn nhất, theo lời các em, là trong khi bạn bè bận rộn, người yêu hay cha mẹ đôi khi phán xét, thì chatbot tạo cảm giác an toàn để nói ra những điều khó nói. "Bạn có thể nhắn lúc nửa đêm và vẫn nhận được hồi đáp. Quan trọng hơn, AI không cười nhạo hay chê trách bạn", một thiếu niên chia sẻ. Chính sự lắng nghe vô điều kiện này khiến nhiều bạn trẻ xem chatbot như một người bạn thân trực tuyến.

Chatbot AI - người bạn không bao giờ bận và phán xét. ẢNH: REUTERS

Một bạn trẻ khi được phỏng vấn chia sẻ: "Mình ít khi kể chuyện buồn hay tình cảm với cha mẹ, vì sợ bị la. Với bạn bè thì ngại làm phiền. Thế là mình hay mở ChatGPT để tâm sự, thậm chí có hôm nhờ xem tử vi cho vui. Nó trả lời khá mạch lạc, nhiều lúc đưa lời khuyên nghe cũng hợp lý. Dù biết chỉ là máy móc, nhưng được lắng nghe cũng thấy nhẹ nhõm".

Nghiên cứu của tổ chức phi lợi nhuận Common Sense Media cho thấy hơn 70% thanh thiếu niên Mỹ từng sử dụng trợ lý AI, khoảng một nửa dùng thường xuyên. Đặc biệt, 33% khẳng định mối quan hệ với chatbot không chỉ dừng ở mức thử cho vui, mà đã trở thành tình bạn đúng nghĩa. Tạp chí Scientific American dẫn lại báo cáo này và nhận định rằng AI đang dần đảm nhiệm vai trò "người lắng nghe cảm xúc" của giới trẻ. Xu hướng càng rõ nét khi mạng xã hội truyền thống bị coi là ồn ào và ít mang lại sự thấu cảm.

Cần tỉnh táo khi đồng hành cùng trợ lý AI

Hiện tượng này phản ánh một thực tế: giới trẻ thiếu không gian an toàn để bày tỏ cảm xúc. Chatbot, với khả năng phản hồi nhanh, ngôn ngữ mạch lạc và thái độ trung tính, trở thành giải pháp thay thế phù hợp. Trong khi đó, các công ty công nghệ cũng nhanh chóng nắm bắt nhu cầu để tung ra hàng loạt dịch vụ từ ứng dụng hẹn hò ảo, bạn đồng hành số đến chatbot trị liệu tâm lý, tạo nên một thị trường béo bở.

Song, không phải ai cũng lạc quan trước điều này. Giáo sư Heidi Campbell (Đại học Texas A&M), trong bài viết của TechCrunch về chatbot tôn giáo đã cảnh báo: hệ thống AI thường nói điều người dùng muốn nghe từ đó dễ củng cố niềm tin sai lệch cho người dùng. Nếu thanh thiếu niên chỉ tìm đến AI để được đồng thuận, họ có thể mất dần kỹ năng tranh luận, thương lượng và xây dựng mối quan hệ thật. Việc quá phụ thuộc vào AI cũng làm suy yếu năng lực xã hội, yếu tố quan trọng trong giai đoạn trưởng thành.

Hệ thống AI thường nói điều người dùng muốn nghe từ đó dễ củng cố niềm tin sai lệch. ẢNH: REUTERS

Một khảo sát của Viện Nghiên cứu Gia đình phối hợp YouGov thậm chí cho thấy: 25% người trẻ tin rằng AI có thể thay thế tình yêu ngoài đời trong tương lai. Đây là tín hiệu đáng lo ngại về việc ranh giới giữa hỗ trợ cảm xúc và thay thế quan hệ thật đang bị thử thách. Trong ngắn hạn, trò chuyện với chatbot mang lại lợi ích như giúp giải tỏa căng thẳng, giải tỏa tâm lý khi được nói ra suy nghĩ, hoặc tìm gợi ý xử lý những tình huống gặp phải. Nhưng về dài hạn, các chuyên gia khẳng định AI chỉ nên là công cụ bổ trợ chứ không thể thay thế giao tiếp trực tiếp.

Giới trẻ tìm đến chatbot nhiều hơn không phải vì AI tốt hơn con người, mà bởi công nghệ này đáp ứng đúng nhu cầu: luôn hiện diện, không phán xét và khiến người dùng thấy được lắng nghe. Tuy nhiên, nguy cơ phụ thuộc và mất dần kỹ năng xã hội là điều cần cảnh báo. AI có thể là một người bạn đồng hành hữu ích, nhưng điều này không bao giờ nên thay thế các mối quan hệ trong đời sống thật.

Theo Thạch An/Thanh niên

https://thanhnien.vn/gioi-tre-thich-tam-su-voi-chatbot-ai-hon-voi-nguoi-yeu-18525091620212242.htm