Phương pháp tiêu chuẩn hiện nay khi tầm soát ung thư đại trực tràng là nội soi - Ảnh: AI

Ung thư đại trực tràng hiện là nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng thứ hai trên toàn thế giới. Bệnh có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm, nhưng việc tầm soát bằng nội soi vừa tốn kém, vừa gây khó chịu, khiến nhiều người chậm trễ trong việc kiểm tra.

Các nhà khoa học tại Đại học Geneva (Thụy Sĩ) vừa phát triển một phương pháp mới dựa trên trí tuệ nhân tạo, có khả năng phát hiện 90% trường hợp ung thư chỉ từ mẫu phân, gần tương đương độ chính xác của nội soi.

Công trình này mở ra bước tiến lớn trong việc tận dụng hệ vi sinh đường ruột để chẩn đoán bệnh. 

Trước đây giới khoa học đã biết rằng vi khuẩn đường ruột có ảnh hưởng đến sự hình thành ung thư đại trực tràng, nhưng khó áp dụng vào thực tế lâm sàng vì các chủng vi khuẩn cùng loài có thể có vai trò khác nhau: một số góp phần gây bệnh, trong khi số khác lại vô hại. 

Để khắc phục điều này, nhóm nghiên cứu đã tập trung phân tích hệ vi sinh ở cấp độ "phân loài", mức độ chi tiết nằm giữa loài và chủng, cho phép nhận diện sự khác biệt trong hoạt động và tác động của vi khuẩn mà vẫn có thể áp dụng trên nhiều nhóm dân cư khác nhau.

Họ đã xây dựng được một "bản đồ" toàn diện của hệ vi sinh người ở cấp độ phân loài, đồng thời phát triển một phương pháp phân tích chính xác và hiệu quả để sử dụng trong nghiên cứu và lâm sàng. Khi kết hợp bản đồ này với dữ liệu y tế có sẵn, nhóm đã tạo ra một mô hình AI dự đoán khả năng mắc ung thư đại trực tràng chỉ bằng việc phân tích vi khuẩn trong mẫu phân. 

Kết quả cho thấy phương pháp này phát hiện được 90% ca ung thư, gần ngang với 94% của nội soi và vượt trội so với các phương pháp không xâm lấn khác hiện nay.

Các nhà nghiên cứu tin rằng độ chính xác của phương pháp sẽ còn tăng lên nếu kết hợp thêm dữ liệu lâm sàng, từ đó biến nó thành một công cụ tầm soát thường quy. Nhờ vậy, nhiều ca ung thư có thể được phát hiện ở giai đoạn sớm, còn nội soi sẽ chỉ cần áp dụng cho nhóm bệnh nhân hẹp hơn nhằm xác nhận chẩn đoán.

Một thử nghiệm lâm sàng đầu tiên đang được triển khai tại Bệnh viện Đại học Geneva để xác định cụ thể hơn các giai đoạn ung thư và tổn thương có thể phát hiện. Nhưng tiềm năng của nghiên cứu này không dừng ở ung thư đại trực tràng. Phương pháp phân tích vi sinh ở cấp độ phân loài có thể trở thành nền tảng để phát triển các công cụ chẩn đoán không xâm lấn cho nhiều bệnh khác, chỉ từ một lần xét nghiệm hệ vi sinh đường ruột.

Giáo sư Mirko Trajkovski, trưởng nhóm nghiên cứu, nhận định: "Phương pháp này có thể mở ra cả một thế giới ứng dụng mới, giúp chúng ta hiểu rõ hơn cơ chế tác động của hệ vi sinh đến sức khỏe con người, đồng thời tạo ra công cụ chẩn đoán sớm cho nhiều bệnh lý nguy hiểm". 

Theo Minh Hải/ Tuổi trẻ

https://tuoitre.vn/phuong-phap-moi-phat-hien-90-ca-ung-thu-dai-truc-trang-khong-can-noi-soi-20250918201346985.htm