Vào giữa tháng 6 vừa qua, nhà khoa học Ai Cập Haytham Al-Mahalawy, phụ trách bộ môn Phẫu thuật Răng hàm mặt, Đại học Fayoum (Ai Cập), đã công bố một nghiên cứu báo cáo về 12 trường hợp hoại tử xương hàm trên do hậu Covid-19, theo ResearchGate - nền tảng mạng xã hội của châu Âu dành cho các nhà khoa học và nhà nghiên cứu với mục đích chia sẻ các bài báo khoa học.

Các bệnh nhân tham gia nghiên cứu là những người đã chữa khỏi Covid-19 - đến khám bác sĩ phẫu thuật răng hàm mặt về tình trạng đau nhức trong miệng trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 8.2021; tuổi từ 37 - 68, trung bình là 56, trong đó có 7 nữ.

Các bệnh nhân đến khám bác sĩ phẫu thuật răng hàm mặt về tình trạng đau nhức trong miệng MINH HỌA: SHUTTERSTOCK

Trong khi nhiễm Covid-19, có 5 người phải nhập viện và 7 người cách ly tại nhà.

Biểu hiện lâm sàng

Tất cả các trường hợp đều bị hoại tử xương hàm trên, một thời gian sau khi đã chữa khỏi Covid-19.

Về biểu hiện lâm sàng, một đoạn răng hàm trên bị lung lay xảy ra ở 9 bệnh nhân, lỗ rò rỉ mủ ở 8 bệnh nhân, sưng vòm miệng ở 3 bệnh nhân và lộ xương hoại tử kèm theo loét niêm mạc ở 4 bệnh nhân.

Xét nghiệm cho thấy không có sự xâm nhập hoặc phát triển của nấm.

Kết quả nghiên cứu đã phát hiện điều gì?

Sau đây là thông tin thu thập được từ các bệnh nhân:

Thời gian bắt đầu phát triển hoại tử hàm

3 - 12 tuần, trung bình là 5,5 tuần, tính từ ngày xét nghiệm âm tính.

Khung thời gian này phù hợp với báo cáo của nghiên cứu, cho thấy khung thời gian tối thiểu để phát triển các triệu chứng hoại tử xương sau khi nhiễm Covid-19 là từ 2 - 8 tháng.

Thuốc điều trị Covid-19

Tất cả các bệnh nhân đều được kê đơn corticosteroid trong phác đồ điều trị Covid-19.

5 bệnh nhân nhập viện được tiêm 6 mg Dexamethasone mỗi 24 giờ trong 10 ngày

7 trường hợp tại nhà được tiêm 6 mg Dexamethasone uống trong 10 ngày.

Các nghiên cứu gần đây trên bệnh nhân đã phục hồi Covid-19 đã cho thấy nguy cơ phát triển hoại tử xương tăng lên khi sử dụng glucocorticoid.

Đánh giá kết quả của 11 nghiên cứu đã kết luận rằng có đủ bằng chứng về nguy cơ hoại tử xương do thiếu máu nuôi dưỡng - liên quan đến corticosteroid ở bệnh nhân Covid-19, theo ResearchGate.

Bệnh nền đi kèm

Tất cả các bệnh nhân đều có bệnh nền đi kèm, cụ thể là bệnh tiểu đường. Một số báo cáo đã cho thấy nhiễm Covid-19 ở bệnh nhân tiểu đường làm tăng nguy cơ xuất hiện hoại tử xương hàm và các xương khác.

Một biến chứng của bệnh tiểu đường là bệnh vi mạch - làm suy giảm dinh dưỡng của xương do mất chức năng của các mạch dinh dưỡng trong xương.

Tại sao xảy ra ở xương hàm trên?

Điều thú vị là tất cả các trường hợp được báo cáo có mối quan hệ tiềm ẩn giữa Covid-19 và hoại tử xương hàm chỉ được tìm thấy ở hàm trên. Điều này có thể là do niêm mạc mũi và xoang hàm trên gần nhau. Hơn nữa, biểu hiện cao của các thụ thể ACE-2 trong các tế bào biểu mô niêm mạc mũi và miệng có thể là nguyên nhân làm giảm cung cấp máu khu vực này. Các nhà nghiên cứu cho rằng viêm tủy xương do viêm xoang là điểm khởi đầu cho tình trạng này vì Covid-19 là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, theo ResearchGate.

Về biểu hiện lâm sàng, một đoạn răng hàm trên bị lung lay xảy ra ở 9 bệnh nhân, lỗ rò rỉ mủ ở 8 bệnh nhân, sưng vòm miệng ở 3 bệnh nhân và lộ xương hoại tử kèm theo loét niêm mạc ở 4 bệnh nhân SHUTTERSTOCK

4 nguyên nhân chính gây ra hoại tử xương hàm

Sau khi đánh giá các kết quả, nhà nghiên cứu Haytham Al-Mahalawy kết luận rằng, nhiều yếu tố có khả năng góp phần gây ra chứng hoại tử xương hàm hậu Covid-19.

Yếu tố thứ nhất là chính virus, gây giảm điều hòa ACE-2 và trạng thái viêm quá mức sau đó, kèm theo tăng cytokine và rối loạn điều hòa miễn dịch và tình trạng tăng đông máu.

Yếu tố thứ hai là các loại thuốc được sử dụng để điều trị hội chứng viêm quá phát và cơn bão cytokine, đó là các corticosteroid và các loại thuốc sinh học như kháng thể đơn dòng Tocilizumab.

Yếu tố thứ ba là các bệnh đồng nhiễm, có thể là nhiễm trùng thứ cấp do vi khuẩn hoặc nấm.

Yếu tố thứ tư là các bệnh nền kèm theo, đặc biệt là tiểu đường, làm suy giảm hơn nữa khả năng miễn dịch cơ thể, theo ResearchGate.

Tất cả những yếu tố này có liên quan trực tiếp đến sự phát triển của chứng hoại tử xương hàm.

Theo các nhà nghiên cứu, đây là những trường hợp đầu tiên được báo cáo bị hoại tử xương hàm trên do hậu Covid-19. Vì vậy, cần nhiều nghiên cứu thêm trong tương lai, theo ResearchGate.

Theo Thiên Lan/ Thanh niên

https://thanhnien.vn/cac-nha-khoa-hoc-tiet-lo-nguyen-nhan-gay-hoai-tu-xuong-ham-do-hau-covid-19-post1480707.html