Người dân bị bắt phải dành một phần ruộng để trồng đay cho Nhật, chính sách tô, thuế, trưng thu lương thực của Nhật ngày càng hà khắc khiến người dân lâm vào cảnh cùng cực. Dân nghèo tứ xứ đổ về làng Mai xin được gánh bùn đổ gốc cam cho ông Hậu ngày càng nhiều. Mùa chăm sóc cam, hàng trăn con người gánh bùn dọc ven sông Thương như chảy hội. Tháng 6/1944 làng Mai xảy ra vụ chết đuối thương tâm, nạn nhân là sáu cô gái người Thái Bình lên làng Mai làm thuê cho nhà ông Hậu. Vì muốn sang bãi cam...
Chú Hai Quân dắt Cục và Cù Lao đi thăm làng. Những cảnh vật và con người nơi thôn quê làm chú Hai xúc động và mờ mờ nhận thấy ý nghĩa chữ đất nước và sông...
Ở buổi đọc truyện trước, tiểu thuyết “Quê nội” đưa người nghe trở lại với những ngày tháng chú Hai Quân bị bọn bị đế quốc phong kiến áp bức, cực chẳng đã...