Con nhà nghèo là tiểu thuyết của Hồ Biểu Chánh xuất bản năm 1930, được xây dựng với hai tuyến nhân vật là giới điền chủ quyền thế và giới tá điền bị trị, trong một xã hội thuở giao thời giữa phong kiến và Tây hóa. Cô Tư Lựu con nhà tá điền, bố mẹ mất sớm, có hai người anh là cai tuần Bưởi và Ba Cam. Cai tuần Bưởi là tá điền của bà Cai Hiếu và vợ chồng cậu Hai Nghĩa, còn Ba Cam làm tài xế xe hơi cho một ông thầy kiện ở Sài Gòn.
Trong thời gian Hai Thanh đi lấy chồng, Riềng đã trở thành người chiến sĩ cách mạng. Anh yêu một cô gái tên Thu và thành vợ chồng. Riềng coi Hai Thanh như...
Mẹ con Hai Thanh về đến nhà ông chú thì Riềng cùng một người đàn ông nữa đã ngồi chờ cô ở đó. Người đàn ông đi cùng Riềng có vẻ ngoài đầy phong trần, đôi...
Sau nửa tháng ở nhà bà thím họ, mẹ con Hai Thanh lên nhà giam Phú Lợi thăm chồng. Cô lại tiếp tục chuẩn bị thêm giấy tờ, nắm thêm tin tức rồi khăn gói...
Hai Thanh không ngờ cô gặp lại Quang, giờ đây hắn là một viên đồn trưởng ác ôn khét tiếng. Khi nghe hắn tuyên bố chồng mình phải lên máy chém, Hai Thanh...