Tổng thống Donald Trump và Thủ tướng Narendra Modi được xem là “cặp bài trùng” trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump - Ảnh: Bloomberg

Những diễn biến gần đây cho thấy Ấn Độ và Mỹ dường như không còn cùng tầm nhìn chiến lược và quan hệ đang ở mức tồi tệ nhất kể từ đầu những năm 1990.

Mỹ chỉ trích công khai

Dầu đã biến Ấn Độ trở thành một trong những mục tiêu hàng đầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump khi ông đang tìm cách gây sức ép để Nga chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine.

Tuy nhiên chính quyền Thủ tướng Narendra Modi đến nay vẫn tỏ thái độ cứng rắn trước những lời đe dọa áp thuế của ông Trump, kêu gọi người dân mua hàng hóa nội địa trong khi bắn tín hiệu sẽ tiếp tục mua dầu của Nga.

Trong nhiều năm qua, ông Modi đã đưa Ấn Độ xích lại gần Mỹ hơn, đặc biệt là bằng cách tập trung vào mối quan hệ với Tổng thống Trump, người mà ông từng gọi là "người bạn thực sự".

Mỹ và Ấn Độ còn là thành viên của "tứ giác kim cương" (QUAD), cùng với Úc và Nhật Bản.

Tuy nhiên mối quan hệ đặc biệt này nhanh chóng lung lay khi ông Trump khởi đầu nhiệm kỳ hai bằng việc trục xuất hàng loạt người nhập cư Ấn Độ.

Về vấn đề thuế quan, New Delhi vẫn không thể đạt được một thỏa thuận với Mỹ sau hạn chót 1-8.

Ấn Độ đến nay vẫn thể hiện thiện chí duy trì đàm phán thương mại với Washington. Tuy nhiên các nhà phân tích không kỳ vọng nền kinh tế lớn tăng trưởng nhanh nhất thế giới này sẽ có quá nhiều nhượng bộ, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp đang gặp nhiều khó khăn.

Tuần trước ông Trump đã tuyên bố sẽ áp thuế 25% lên hàng hóa của Ấn Độ cũng như mức phạt vì mua vũ khí từ Nga.

Đây có thể chỉ là chiến thuật gây sức ép của Tổng thống Mỹ bởi thực tế New Delhi đã giảm sự phụ thuộc vào Nga và tăng cường mua vũ khí từ Mỹ và phương Tây.

Tuy nhiên điều khiến New Delhi lo ngại là ông Trump cũng dọa sẽ áp thuế quan thứ cấp 100% lên hàng hóa từ những nước mua dầu của Nga, trong đó bao gồm New Delhi.

"Họ có thể cùng nhau đưa nền kinh tế chết của mình đi xuống, tôi cũng chẳng quan tâm", nhà lãnh đạo Mỹ nói về mối quan hệ Nga - Ấn Độ tuần trước khi ông dần mất kiên nhẫn với xung đột Nga - Ukraine.

Ngày 3-8, ông Stephen Miller - phó chánh văn phòng Nhà Trắng và là một trong những trợ lý có ảnh hưởng nhất của ông Trump - tiếp tục đưa ra một trong những lời chỉ trích mạnh mẽ nhất từ trước đến nay từ chính quyền Mỹ đối với một trong những đối tác lớn của Washington ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. "

Điều ông ấy (Trump) nói rất rõ ràng là việc Ấn Độ tiếp tục tài trợ cho cuộc chiến này bằng cách mua dầu từ Nga là không thể chấp nhận được", Hãng tin Reuters dẫn lời ông Miller.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cũng khẳng định Tổng thống Trump thể hiện sự thất vọng thấy rõ khi Ấn Độ vẫn tiếp tục mua rất nhiều dầu từ Nga dù nước này còn rất nhiều nhà cung cấp dầu mỏ khác.

Toan tính của Ấn Độ

Quan hệ Mỹ - Ấn được xây dựng và vun đắp trong nhiều thập niên từ thời Tổng thống Bill Clinton.

Mỹ luôn coi Ấn Độ là đối tác có tầm quan trọng đối với an ninh quốc gia và tìm cách duy trì sự cân bằng của New Delhi tại khu vực mà Trung Quốc và Nga đang nổi lên.

"Thách thức chính của Ấn Độ là lần đầu tiên sau 35 năm, nước này phải đối mặt với một chính quyền Mỹ không được thúc đẩy bởi sự vị tha chiến lược" - tờ New York Times dẫn lời chuyên gia Aparna Pande, giám đốc Sáng kiến Ấn Độ tại Viện Hudson, nhận định.

Đến nay chính quyền ông Modi dường như vẫn coi những lời đe dọa của ông Trump là chiến thuật đàm phán. Hãng tin Bloomberg và báo New York Times dẫn nguồn các quan chức Ấn Độ không nêu tên cho biết nước này chưa ra chỉ thị cho các nhà máy lọc dầu trong nước ngừng mua dầu của Nga và chưa có quyết định nào được đưa ra về việc có nên dừng mua hay không.

Cả các nhà máy lọc dầu nhà nước và tư nhân ở Ấn Độ đều được phép mua từ các nguồn ưu tiên và việc mua dầu thô hoàn toàn là một quyết định thương mại.

"Đây là những hợp đồng dầu mỏ dài hạn. Việc ngừng mua dầu chỉ sau một đêm không hề đơn giản", các quan chức này cho biết.

Bộ Ngoại giao Ấn Độ tuần trước cũng nhấn mạnh New Delhi có mối quan hệ "vững chắc" với Nga. "Còn về nhu cầu tìm nguồn cung ứng năng lượng, chúng tôi xem xét những gì có sẵn trên thị trường, những gì đang được chào bán và cả tình hình toàn cầu hiện tại", bộ này giải thích.

Giữa tháng trước Bộ trưởng Năng lượng Ấn Độ Hardeep Singh Puri khẳng định việc nước này nhập dầu của Nga đã giúp ổn định giá cả toàn cầu. "Nếu người dân hoặc các quốc gia ngừng mua vào thời điểm đó, giá dầu sẽ tăng lên 130 USD một thùng", ông nói trên Đài CNBC.

Nhưng Ấn Độ cũng không thể phớt lờ nguy cơ từ sự đe dọa của Mỹ. Theo giới chuyên gia, New Delhi có thể cân nhắc các nguồn cung khác như Iran hoặc một số thành viên trong hoặc ngoài nhóm OPEC+.

"Ông Trump rất nghiêm túc... Ấn Độ sẽ phải đưa ra một lựa chọn khó khăn. Nhưng Ấn Độ sẽ khó tiếp tục nhập 1,5 triệu thùng dầu thô của Nga nếu ông Trump quyết định đặt toàn bộ mối quan hệ vào tình thế nguy hiểm vì điều đó" - ông Bob McNally, lãnh đạo Công ty tư vấn Rapidan Energy Group, nhận định.

Theo Trần Phương/Tuổi trẻ

https://tuoitre.vn/tinh-ban-my-an-truoc-thu-thach-20250805075518607.htm