Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol - Ảnh: REUTERS

Trong hơn một tuần qua kể từ khi Tổng thống Yoon Suk Yeol ban bố thiết quân luật và dỡ bỏ sau thời gian ngắn, phe đối lập tại Quốc hội đã yêu cầu ông từ chức ngay lập tức.

Họ thúc đẩy việc luận tội mỗi tuần, với cuộc bỏ phiếu thứ hai về bản kiến nghị luận tội dự kiến được đưa ra Quốc hội vào ngày 14-12 tới.

Ông Yoon vẫn có thể bị bắt nếu bị buộc tội nổi loạn

Nhưng ngay trước thời điểm kịch tính này, một động thái còn kịch tính hơn đã xảy ra ngày 10-12, khi Quốc hội Hàn Quốc do Đảng Dân chủ đối lập chiếm số ghế nhiều nhất đã thông qua nghị quyết yêu cầu bắt giữ khẩn cấp Tổng thống Yoon Suk Yeol và 7 nhân vật chủ chốt khác bị tình nghi liên quan ban bố tình trạng thiết quân luật.

Quốc hội cũng thông qua dự luật cùng ngày, yêu cầu bổ nhiệm một công tố viên đặc biệt thường trực điều tra các cáo buộc nổi loạn đối với Tổng thống Yoon. Thủ tướng Han Duck Soo, chỉ huy phản gián quốc phòng Yeo In Hyung và cựu lãnh đạo Đảng Quyền lực nhân dân (PPP) Choo Kyung Ho cũng nằm trong danh sách những người phải bị điều tra.

Không giống cuộc điều tra của công tố viên đặc biệt thông thường, Tổng thống Yoon không thể phủ quyết dự luật về công tố viên đặc biệt thường trực. Tuy nhiên, ông có thể hoãn bổ nhiệm người này.

Những diễn biến mới nhất làm dấy lên câu hỏi liệu Tổng thống Yoon có bị bắt giữ để điều tra hay không?

Trong lịch sử Hàn Quốc, chưa từng có tổng thống nào bị bắt khi đương chức. Một trong các lý do là bởi tổng thống được bảo vệ bởi điều 84 trong Hiến pháp (sửa đổi năm 1987). Theo đó quy định: "Tổng thống không bị buộc tội hình sự trong thời gian tại nhiệm, ngoại trừ tội nổi loạn hoặc phản quốc".

Tuy nhiên, ông Yoon đang đối mặt với ít nhất ba cuộc điều tra của ba cơ quan lớn, liên quan lệnh thiết quân luật ông ban bố. Ông bị cáo buộc tội nổi loạn và đã bị cấm xuất cảnh, điều chưa từng xảy ra với một tổng thống tại vị.

Theo điều 200 của Đạo luật tố tụng hình sự Hàn Quốc, có thể bắt giữ "bất kỳ nghi phạm hình sự nào phạm các tội có thể bị phạt tử hình; tù có lao động không xác định thời hạn; tù có hoặc không có lao động trên ba năm" và trong trường hợp nghi phạm có khả năng tiêu hủy bằng chứng, trốn chạy.

Còn theo điều 87 của Đạo luật hình sự, các hình phạt cho hành vi lãnh đạo, tham gia hoặc chỉ huy nổi loạn bao gồm tử hình và tù chung thân.

Chiếu theo các điều trên, về lý thuyết, một tổng thống đương nhiệm bị tình nghi nổi loạn có thể bị bắt để điều tra nếu áp dụng nghiêm ngặt các bộ luật đang có hiệu lực.

Chủ tịch Quốc hội Hàn Quốc Woo Won Shik đang là một trong những tâm điểm chú ý vì căng thẳng chính trị tại quốc gia này - Ảnh: REUTERS

Sẽ thế nào nếu tổng thống Hàn Quốc đương chức bị bắt?

Nếu ông Yoon từ chối tuân theo các lệnh thực thi pháp luật, mọi nỗ lực thực hiện các biện pháp cưỡng chế sẽ không mang lại hiệu quả như phe đối lập mong đợi.

Cơ quan An ninh tổng thống, với nhiệm vụ bảo vệ nguyên thủ 24/7 sẽ là một trở ngại khi thẩm quyền của ông Yoon với tư cách là tổng thống đương nhiệm vẫn còn nguyên vẹn. Thẩm quyền này chỉ bị tước bỏ khi Tòa Hiến pháp ra phán quyết phế truất.

Một chướng ngại vật khác là Bộ Quốc phòng, nơi tái khẳng định vào ngày 9-12 rằng ông Yoon vẫn là tổng tư lệnh hợp pháp, mặc dù nhiệm kỳ tổng thống của ông có thể đang ở trạng thái "thực vật".

Trường hợp của vị tổng thống Hàn Quốc gần đây nhất bị luận tội là bà Park Geun Hye có thể cung cấp một số hình dung những gì sẽ xảy ra sắp tới.

Ngày 9-12-2016, tại phiên họp toàn thể, Quốc hội Hàn Quốc đã thông qua bản kiến nghị luận tội bà Park, khiến bà bị đình chỉ chức vụ và đẩy tiến trình lên Tòa Hiến pháp. Tuy nhiên mãi đến ngày 10-3-2017, tòa này mới ra phán quyết, chính thức phế truất bà Park.

Trong thời gian bị tạm đình chỉ chức vụ, vào tháng 2-2017, trong quá trình điều tra hình sự về nghi ngờ tham nhũng liên quan đến bà Park, cảnh sát đã bị Cơ quan An ninh tổng thống chặn không cho vào nơi ở của bà Park mặc dù có lệnh khám xét và thu giữ do tòa án ban hành đối với Văn phòng Tổng thống.

Cuối cùng, sự bế tắc này đã dẫn đến một thỏa hiệp, với việc Văn phòng Tổng thống giao nộp dữ liệu được yêu cầu.

Hiện tại, ông Yoon vẫn nắm giữ mọi quyền hạn của tổng thống, dù trước đó ông xin lỗi rồi tuyên bố giao lại việc điều hành quốc sự cho Đảng Quyền lực nhân dân và Thủ tướng Han Duck Soo.

https://tuoitre.vn/lieu-ong-yoon-co-tro-thanh-tong-thong-duong-nhiem-dau-tien-cua-han-quoc-bi-bat-2024121016100057.htm