Chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh. (Ảnh: VGP)

Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 70-NQ/TW (gọi tắt là Nghị quyết 70) về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nếu như Nghị quyết 55-NQ/TW (gọi tắt là Nghị quyết 55) đã đặt nền móng định hướng chiến lược, thì Nghị quyết 70-NQ/TW được xem là bước tiến mạnh mẽ hơn khi cụ thể hóa mục tiêu, cơ chế và giải pháp, bám sát thực tiễn, giải quyết trực diện những vấn đề cấp bách của ngành năng lượng.

Phóng viên đã có cuộc phỏng vấn chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh.

Phóng viên: Thưa ông, Nghị quyết 70 mới được ban hành được xem là bước kế thừa và phát triển từ Nghị quyết 55 năm 2020. So với Nghị quyết 55, những điểm mới tích cực của Nghị quyết 70 là gì? Những điểm mới này sẽ có tác động, đánh giá ra sao đối với việc bảo đảm an ninh năng lượng trong thời gian tới?

Chuyên gia Hà Đăng Sơn: Điểm mấu chốt nhất của Nghị quyết 70 là đi thẳng vào mục tiêu cốt lõi. Nếu Nghị quyết 55 đưa ra định hướng chiến lược phát triển năng lượng ở tầm tổng thể, thì Nghị quyết 70 trực tiếp nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đúng tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư. Ngay từ tiêu đề đã thấy Nghị quyết đi thẳng vào vấn đề trọng tâm.

Trong nội dung cụ thể, Nghị quyết 70 thẳng thắn khi nhìn nhận về cả những điểm đạt được và những hạn chế, yếu kém. Đặc biệt, Nghị quyết đã đối diện với sự thật, như việc nhiều chỉ tiêu của Nghị quyết 55 khó có thể đạt được. Đây là một sự thừa nhận rất đáng chú ý. Điều này cho thấy sự thực tiễn hơn, khi nghị quyết không chỉ đặt mục tiêu mà còn phân tích, đánh giá và tìm giải pháp tháo gỡ.

Liên quan đến các chi tiết, có thể thấy trong Nghị quyết 70 vẫn có nhiều nội dung tương đồng với Nghị quyết 55, như tình trạng chậm tiến độ nhiều dự án, phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng, hạ tầng còn yếu và thiếu đồng bộ, sự kết nối giữa các khâu trong hệ thống chưa linh hoạt. Ngoài ra, việc triển khai cơ chế, chính sách giữa trung ương và địa phương cũng chưa thực sự gắn kết, đồng bộ. Đây là những vấn đề được thẳng thắn nhìn nhận để tìm giải pháp xử lý, thay vì chỉ nêu ra định hướng chung.

Một điều ấn tượng là thông điệp rõ ràng trong Nghị quyết 70: Phát triển năng lượng được đặt ở vị trí ưu tiên cao nhất. Điều này thể hiện sự nhìn nhận của Đảng về vai trò cực kỳ quan trọng của năng lượng đối với tăng trưởng kinh tế. Bởi nếu không bảo đảm được mục tiêu năng lượng thì mọi mục tiêu phát triển khác, kể cả kinh tế-xã hội, đều sẽ bị ảnh hưởng.

Phóng viên: Điều đó có phải chứng minh rằng tổng thể các mục tiêu của Nghị quyết 70 cao hơn so với Nghị quyết 55 không?

Đặc biệt, một điểm mới là sự linh hoạt trong cách đặt ra chỉ tiêu. Ví dụ, với tổng công suất nguồn điện, nghị quyết cho phép có thể cao hơn khi cần thiết, thay vì bó hẹp ở một mức cố định như Nghị quyết 55. Trước đây, hạn chế của Nghị quyết 55 là đặt ra khung chỉ tiêu hơi cứng, thiếu độ mở, thiếu linh hoạt. Khi triển khai thực tế, với những biến động về nhu cầu, thị trường năng lượng quốc tế, hay những cam kết mới của Việt Nam, chúng ta gặp vướng mắc vì chỉ tiêu quá cụ thể, chi tiết.

Nghị quyết 70 đã khắc phục điểm này bằng cách cho phép rà soát, điều chỉnh các dự án năng lượng khi cần. Những dự án quan trọng, cấp bách, có tầm quốc gia thậm chí có thể được triển khai trước khi kịp đưa vào quy hoạch, rồi sau đó điều chỉnh bổ sung. Cơ chế này tạo ra tính linh hoạt cần thiết, giúp quá trình triển khai không bị “bó cứng” trong khuôn khổ cứng nhắc. Đây chính là một bước đột phá của Nghị quyết 70 so với Nghị quyết 55.

Phóng viên: Nghị quyết 70 cũng được đánh giá là mở đường cho thị trường điện cạnh tranh. Ông nhìn nhận như thế nào về những cơ hội dành cho khu vực tư nhân?

Chuyên gia Hà Đăng Sơn: Tinh thần xuyên suốt của Nghị quyết 70 là mở và tạo điều kiện tối đa để thu hút đầu tư tư nhân. Tuy nhiên, câu chuyện nằm ở chỗ cụ thể hóa như thế nào. Hướng đi đã có, nhưng cách thực hiện cần rõ ràng, hợp lý.

Chúng ta không thể huy động tư nhân bằng mọi giá. Nếu chỉ vì thu hút vốn mà bỏ qua các rủi ro về giá cả, tính biến động hay khả năng chi trả của người dân thì sẽ gây nguy hiểm cho hệ thống. An ninh năng lượng không chỉ đơn giản là có đủ điện, mà còn phải bảo đảm tính bền vững, ổn định và phù hợp với khả năng chi trả của nền kinh tế và người dân.

Nhà đầu tư tư nhân tất nhiên đặt lợi nhuận lên hàng đầu. Họ mong muốn môi trường thuận lợi, ít rủi ro. Nhưng bên cạnh đó, Nhà nước còn có nhiệm vụ bảo đảm an sinh xã hội, cung cấp năng lượng cho những vùng sâu, vùng xa – nơi gần như không có lợi nhuận. Chính phủ phải cân đối được cả hai yếu tố: vừa huy động được nguồn lực tư nhân, vừa bảo đảm trách nhiệm xã hội.

Để làm được điều đó, Nghị quyết 70 đã đưa ra nhiều giải pháp cụ thể, như cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, giảm 30–50% thời gian xử lý. Đây là tín hiệu quan trọng để giảm rủi ro, tạo sự yên tâm cho nhà đầu tư. Bên cạnh đó, cần bảo đảm đối xử công bằng giữa doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp nhà nước, không phân biệt. Khi hợp đồng đã ký, phải thực hiện đúng nguyên tắc hợp đồng và nguyên tắc thị trường, tránh tình trạng chậm thanh toán hay thiếu minh bạch.

Chuyên gia Hà Đăng Sơn: Rõ ràng là cần. Trong Nghị quyết 70, phần nhiệm vụ-giải pháp đã nêu rất cụ thể: phải xây dựng cơ chế đặc thù để xử lý dứt điểm những khó khăn, vướng mắc, nhằm bổ sung nguồn điện kịp thời cho hệ thống.

Vấn đề ở đây là nhiều dự án được triển khai trong bối cảnh và cách hiểu chính sách ở thời điểm nhất định. Cách hiểu đó khi ấy có thể hợp lý, nhưng đến nay lại không còn phù hợp. Tuy nhiên, đó không phải lỗi của nhà đầu tư, bởi họ làm đúng theo quy định và điều kiện lúc đó. Lỗi nằm ở chỗ thể chế chưa hoàn thiện, chưa lường trước được hết biến động.

Chúng ta cần nhìn nhận công bằng: nhà đầu tư không chủ động tạo ra vướng mắc, mà họ gặp khó vì sự thay đổi trong cách diễn giải chính sách. Vì vậy, phải có cơ chế xử lý đặc thù, vừa bảo đảm không lãng phí nguồn lực xã hội đã đầu tư, vừa đưa được các dự án vào vận hành, tránh tình trạng bị “đắp chiếu” gây hư hỏng, lãng phí.

Tinh thần của Nghị quyết 70 là xây dựng, đột phá nhưng vẫn nhấn mạnh nguyên tắc: tiết kiệm, hài hòa lợi ích, chia sẻ trách nhiệm. Nghĩa là các bên phải ngồi lại với nhau, thương lượng để tìm điểm cân bằng. Nhà đầu tư phải chấp nhận có thể thiệt hơn so với kỳ vọng ban đầu, nhưng mức thiệt hại phải trong khả năng kiểm soát. Ngược lại, Nhà nước cũng cần linh hoạt để hài hòa lợi ích, tránh cực đoan, tránh làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới phương án tài chính của nhà đầu tư. Đây chính là điểm khó nhất khi xử lý các dự án vướng mắc hiện nay.

Phóng viên: Với tinh thần đó, trong thời điểm hiện tại, khi Nghị quyết 70 vừa ban hành, các bộ ngành và địa phương nên ưu tiên triển khai việc gì đầu tiên để nghị quyết sớm đi vào cuộc sống hiệu quả?

Chuyên gia Hà Đăng Sơn: Trong bối cảnh này, có hai nhóm việc cần ưu tiên:

Thứ nhất, phải tập trung xử lý ngay những dự án đang vướng mắc, đã đầu tư vốn nhưng chưa vận hành được. Đây là việc cấp bách, vì mỗi ngày chậm trễ là một ngày gây lãng phí nguồn lực xã hội.

Thứ hai, rà soát và điều chỉnh các cơ chế, chính sách chưa thực sự hiệu quả. Nhà đầu tư cần nhìn thấy sự cầu thị trong cách xử lý của cơ quan quản lý. Đó là tín hiệu để tạo dựng niềm tin cho môi trường đầu tư.

Ngoài ra, Chính phủ và các cơ quan chức năng cần có cơ chế đối thoại thường xuyên với nhà đầu tư, hướng dẫn rõ ràng, minh bạch. Đây là yếu tố quan trọng để tạo niềm tin và sự đồng thuận. Có như vậy, Nghị quyết 70 mới thực sự đi vào cuộc sống, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội bền vững.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Theo Lê Chi/Báo Nhân Dân

https://nhandan.vn/day-manh-co-che-khoi-thong-nguon-luc-de-hien-thuc-hoa-nghi-quyet-70-nqtw-post906638.html